Ricerca avanzata Ricerca avanzata
5281

Jan III Sobieski, Talar koronny, Bydgoszcz - RZADKOŚĆ

XF R7-R8
add Le tue note 
Descrizione del lotto
Condizioni: XF
Letteratura: Hutten-Czapski 2533 (R7), Kopicki 2002 (R7), Kurpiewski 1252 (R8), Tyszkiewicz 600 mk

Spektakularna moneta!

Jedyny talar koronny wybity za panowania Jana III Sobieskie i tylko jeden z dwóch typów talarów tego króla.

Pięknie zachowany, z blaskiem menniczym, w gabinetowej patynie. 

Rarytas znany jednie z kilkunastu egzemplarzy

EMISJA

Talar koronny Jana III Sobieskiego jest monetą ogromnej rzadkości. Sergiusz Stube łączy okoliczności jego wybicia z Wiktorią Wiedeńską. Hipoteza ta wydaje się nam wysoce prawdopodobna i jednocześnie tłumaczyłaby powody wybicia tego talara, jako monety bez daty. Litery SVP na awersie wskazują na emisję z lat 1684-85, kiedy to mincerzem mennicy bydgoskiej był Samuel von Phachter. Jednocześnie, jeśli celem emisji miało być uhonorowanie zasłużonych pod Wiedniem 1683 r., to i wypadałoby, aby na monecie widniała taka data. Mennica nie mogła jednak wybić monety obiegowej ze wsteczną datą, w związku z tym wybiła ją bez niej. W świetle powyższego bardzo prawdopodobną datą wybicia wydaje się być rok 1684, po powrocie spod Wiednia, gdzie decydującą bitwę stoczono 12 września 1683 r. 

WYBICIE

Inicjały SVP jednoznacznie plasują wybicie tej monety w koronnej mennicy bydgoskiej, której to mincerzem był wymieniony powyżej Samuel von Phachter. Na mennice bydgoską wskazuje również styl przedstawienia króla. Jak pisze M. Gumowski "Jest rzeczą prawie pewną, że ten talar koronny wyszedł z mennicy bydgoskiej, gdyż wskazuję na to jego rysunek: ma bowiem popiersie królewskie w stroju starożytnym i z laurem na głowie, jak inne monety bydgoskie..." (źródło: "Mennica bydgoska", str.261).

Styl wykonania stempli wskazuje na ówczesnego, gdańskiego mistrza Jana Höhn'a, do czego odnosi się również Gumowski. Zatrudniony wówczas w mennicy gdańskiej J. Höhn był zapewne wykonawcą stempli także do talara gdańskiego Jana III, gdyż obie te monety wykazują zbieżność stylistyczną, co można zobaczyć porównując np. z egzemplarzem z naszego archiwum.

Talar koronny wykonany jest bardzo starannie, w biciu medalowym, z zachowaniem wagi przypisanej dla nominału talarowego (niniejszy egzemplarz 27,96 g). Jest to jednocześnie pierwsza moneta obiegowa w Polsce, na której wybito napis otokowy na obrzeżu: INGENTIBUS AUSIS QUO VIS MONSTRAT ITER (Wskazuje drogę wielkim przedsięwzięciom, dokądkolwiek tylko chcesz). Sentencję tę, autorzy wydanego w 2019 r. Katalogu zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie, wyjaśniają następująco: "...widniejący na rancie napis: Ingenibus..., zawierający subtelną parafrazę z Wergiliusza, dodatkowo wiąże Jana III z bohaterami oblegającymi Troję (Eneida, ks. II, tłum. Z. Kubiak, Warszawa 1998, s. 388)." W takiej formie umieszczona jest ona również na kilku medalach Jana III, w tym na medalu z nowo odkrytą konstelacją

RZADKOŚĆ

Moneta bardzo rzadka. Tadeusz Kałkowski tak pisał o niej: "W małych ilościach, i to głównie w ostatnich latach działalności mennic koronnych, były też bite inne gatunki monet: dość rzadkie trojaki i ogromnie rzadkie talary...", a ciekawą informację zawarł dalej, pisząc o monetach gdańskich: "Do największych rzadkości numizmatycznych z tego okresu należą dukaty podwójne i poczwórne, wybite w r. 1692, a szczególnie talary, które wybito tylko raz, w r. 1685, w ilości 200 sztuk, i na tym poprzestano, gdyż okazało się, że ów gatunek monety nie jest opłacalny". Informacja ciekawa, ale w tym przypadku najprawdopodobniej z błędem, gdyż talary gdańskie Jana III są dużo pospolitsze niż koronne, a ilość znanych obecnie egzemplarzy wskazuje na to, że ich emisja w 1685 roku musiała być większa niż 200 szt. Według Marka Kalenieckiego podana przez T. Kałkowskiego informacja o emisji 200 sztuk talarów, wydaje się być wysoce prawdopodobna, ale w odniesieniu do talara koronnego, którego liczbę obecnie znanych egzemplarzy szacuje on na zaledwie kilkanaście. 

Talar koronny Jana III praktycznie od zawsze uznawany był za bardzo rzadki. Już w pierwszym, wydanym drukiem, katalogu monet polskich, w roku 1839 K. Stężyński-Bandkie tak o nim pisał: "Talar koronny, bez liczby roku, bardzo rzadki. Jest w zbiorach Hrabiego Franciszka Potockiego, Maxymiliana Bartynowskiego w Krakowie, oraz w Czackim".  Widzimy tutaj, że autor nie ogranicza się tylko do określenia, że moneta jest bardzo rzadka, ale wymienia także zbiory, w których się znajduje. Zaledwie trzy!

AUKCJE W POLSCE

Na współczesnym rynku aukcyjnym w Polsce, po roku 1990, wystąpiły tylko 3 egzemplarze talara koronnego Jana III Sobieskiego. Wszystkie uzyskując w momencie swej sprzedaży wysokie ceny:

  1. 19 października 2013, Niemczyk 4/211, cena sprzedaży 437.000 zł, wcześniej ten sam egzemplarz zlicytowany 6. listopada 2005 na aukcji HOBBISTA 3/560.
  2. 14 maja 2016, WCN 65/31, cena sprzedaży 263.200 zł 
  3. 17 października 2020, Niemczyk 26/215, cena sprzedaży 360.000 zł 

PROWENIENCJA 

  • Anthony Taraszka, pozycja nr 24025 z katalogu licytacyjnego jego kolekcji. Wystawiony z ceną szacunkową $135.000-$200.000, wśród ciągu spektakularnych monet złotych, sprzedany za ceną wywoławcza $75.000 ($90.000 licząc z opłatą aukcyjną).
  • Henry Karolkiewicz z Nowego Jorku, sprzedany prywatnie do zbioru A. Taraszki w latach 90-tych.
  • Galerie des Monnaies, "1981 New Orleans Auction Sale Coins of the World", pozycja #2260. Oferowany na aukcji w ramach ciekawej grupy polskich numizmatów, i jako jedna z nielicznych pozycji w tej grupie, wylicytowany wówczas powyżej ceny szacunkowej (4000/4600 USD). Zakupiony na aukcji przez K. Stephens'a na zlecenie H. Karolkiewicza, do jego zbioru. Zdjęcie strony katalogu i jego okładki pokazujemy w załączeniu. 

STAN ZACHOWANIA

Pięknie zachowany egzemplarz. Ślady obiegu niewielkie, relief zachowany bardzo dobrze, z wszystkimi detalami i bez wytarć. Moneta w znakomitej, gabinetowej patynie. Zachowane dużo połysku menniczego, w tym na rewersie praktycznie pełne lustro w tle. Wspaniała sztuka, której urodę najlepiej oddaje przygotowana prezentacja filmowa. Wcześniej w gradingu PCGS AU58, 960334.58/45157879 (etykietka gradingowa w komplecie). 

PODSUMOWANIE

Wyjątkowa moneta, której szansa nabycia zdarza się raz na kilka lat.

Typ, którego posiadaniem mogą poszczycić się jedynie nieliczne, zaawansowane zbiory.

Cena wywoławcza ustalona tak, aby zalicytowanie jej, licząc już z opłatą aukcyjną, dawało kwotę równą kwocie zapłaconej na aukcji A. Taraszki, wraz z opłatami przywozowymi do Polski. Jeśli ktoś żałuje, że nie skorzystał z okazji do zakupu tego talara bezpośrednio na aukcji zbioru A. Taraszki, to jest ku temu obecnie druga szansa, przy cenie wywoławczej na tym samym poziomie. 

Moneta ta obecnie nie jest objęta ograniczeniami wywozowymi. Przywieziona została spoza obszaru UE w lutym 2023 i zgodnie z polskim prawem przez okres 3 lat od daty przywozu, może być ponownie wywieziona bez żadnych ograniczeń, czy dodatkowych pozwoleń. 

Zdecydowanie polecamy - wspaniała moneta, ze znakomitą proweniencją. 

Asta
Asta 20 - Primavera '23
gavel
Data
23 Maggio 2023 CEST/Warsaw
date_range
Prezzo base
82 599 EUR
Condizioni
XF R7-R8
Prezzo di vendita
97 467 EUR
Offerta più alta
118%
Visualizzazioni: 3098 | Preferiti: 48
Asta

Marciniak

Asta 20 - Primavera '23
Data
23 Maggio 2023 CEST/Warsaw
Il percorso sell'asta

Tutte le posizioni saranno messe all'asta

Commissione d'asta
18.00%
Incrementi d'offerta
  1
  > 10
  100
  > 20
  500
  > 50
  1 000
  > 100
  3 000
  > 200
  6 000
  > 500
  20 000
  > 1 000
  50 000
  > 2 000
  100 000
  > 5 000
  200 000
  > 10 000
 
Regolamento
Dettagli dell'asta
FAQ
Chi siamo
Marciniak
Contatti
MARCINIAK sp.k
room
Al. Jerozolimskie 65/79 / 0A.02
00-697 Warszawa
phone
+48 22 407 02 20
+48 782 280 880
Orario di apertura
Lunedì
10:00 - 17:00
Martedì
10:00 - 17:00
Mercoledì
10:00 - 17:00
Giovedì
10:00 - 17:00
Venerdì
10:00 - 17:00
Sabato
Chiuso
Domenica
Chiuso
keyboard_arrow_up