Avancerad sökning Avancerad sökning
5001

Patent Orderu Orła Białego 1791 r - dla gen. Ignacego Wodzińskiego, adiutanta króla Stanislawa Augusta Poniatowskiego

add Din anteckning 
Objektbeskrivning

Patent nadania Orderu Orła Białego dla Ignacego Wodzińskiego, generał majora i adiutanta króla Stanisława Poniatowskiego, kawalera Orderu Św. Stanisława z 1790 roku, datowany Warszawa 23 grudnia 1791. Autograf „Stanislaus Augustus Rex”, pieczęć wielka koronna. Bifolium, 23,5 x 39 cm.


Generał Ignacy Wodziński

Ignacy z Wodzina Wodziński herbu Jastrzębiec urodził się w 1745 roku, jako dziedzic wsi Kunki koło Tomaszowa Lubelskiego. W dniu 20 listopada 1765 roku wstąpił do Regimentu Gwardii Konnej Koronnej z rangą chorążego. Dwa lata później uzyskał awans na brygadiera z rangą kapitana, a 31 października 1774 roku na stopień majora. W dniu 30 sierpnia 1775 roku został adiutantem szefa Korpusu Kadetów z rangą podpułkownika i od 8 września 1783 roku z rangą pułkownika. W dniu 18 września 1793 roku otrzymał rangę generał majora.

Uczestniczył w powstaniu kościuszkowskim. Musiał wyróżniać się uczciwością i zaufaniem, ponieważ od 9 lipca 1794 roku przewodniczył sądowi dla oficerów gwardii pieszej. W trakcie oblężenia Warszawy przez wojska rosyjskie i pruskie przebywał w mieście i brał aktywny udział w walkach, dowodząc między innymi w dniu 18 lipca 1794 roku „z nad Wisły do powąskowskich rogatek”.

Dotychczasowe źródła podawały, że Wodziński od czasu powstania kościuszkowskiego pełnił de facto funkcję komendanta Korpusu Kadetów, zwanego popularnie Szkołą Rycerską. Jednak według najnowszych ustaleń (J. Piłatowicz, Szkolnictwo wojskowe na ziemiach polskich do 1795 roku, Siedlce 2018, s. 253) został nim mianowany także formalnie w dniu 30 listopada 1794 roku.

Król pisał w rozkazie opublikowanym w Gazecie Warszawskiej nr 62 z 1794 roku: „Gdy fatalny los zniszczył wszelkie sposoby utrzymywania dalszego Korpusu Kadetów, ponieważ i skarb publiczny i mój ze wszelkich są ogołocone dochodów, gdy wszystkie krajowe władze rządowe, do których Korpus Kadetów był w stosowności zniknęły, przymuszonym się widzę, acz najtkliwszym żalem moim, dać niniejszy ordonans urodzonemu Ignacemu Wodzińskiemu generałowi majorowi wojsk koronnych, komendę w tymże Korpusie”.

Po likwidacji Korpusu Kadetów, w styczniu 1795 roku Wodziński jako fliegeladiutant (osobisty adiutant) króla Stanisława Augusta udał się wraz z nim na wygnanie do Grodna. Zmarł w 1815 roku.


Patent Orderu Orła Białego

Patent z nominacją nosi datę 23 grudnia 1791 roku*, a więc pochodzi z roku uchwalenia konstytucji 3 maja. Tego samego dnia król nadał najwyższy polski order także Tadeuszowi Rostockiemu, zwolennikowi jej wprowadzenia oraz Kajetanowi Wyleżyńskiemu, regentowi kancelarii większej koronnej. Choć Stanisław Łoza wskazuje, że o wyróżnienie dla zaufanego generała zabiegał szambelan Onufry Kicki, to można je wiązać także z osobistą sympatią króla. Order Orła Białego dla Wodzińskiego przybył w rok po wyróżnieniu Orderem Świętego Stanisława, co było typowe dla czasów Stanisława Poniatowskiego.

W okresie polski królewskiej miało miejsce około tysiąca stu nadań Orderu Orła Białego, jednak do dzisiejszych czasów zachowała się jedynie znikoma ilość patentów poświadczających takie nadanie. Autorzy fundamentalnej pracy Za ojczyznę i naród. 300 lat Orderu Orła Białego, Warszawa 2005 dotarli do zaledwie pięciu takich patentów w zbiorach publicznych (poz. 182, 237-240), podczas kiedy równolegle dotarli do czterdziestu pięciu gwiazd orderowych. Według moich ustaleń w zbiorach publicznych znajdują się jeszcze co najmniej dwa inne patenty dla marszałka Wacława Zakrzewskiego i marszałka Michała Giełguda.

Podobnie kształtuje się rzadkość tego typu patentów na rynku kolekcjonerskim. Patent Orderu Orła Białego znany jest mi wyłącznie z dawnej kolekcji Heleny i Tadeusza Kwiatkowskich, obecnie w kolekcji prywatnej w Polsce (R. Wielińska, Kolekcja Heleny i Tadeusza Kwiatkowskich w Stanach Zjednoczonych, Łódź 2006). Patent orderu orła białego nie był notowany nawet w słynnej kolekcji rękopisów prof. Tomasza Niewodniczańskiego!

Jednocześnie według ustaleń przygotowującego to opracowanie patent Orderu Orła Białego oferowany był na rynku aukcyjnym tylko raz, na jubileuszowej 50. aukcji Lamus. Dokument wystawiony był dla Antoniego hr. Krasickiego (1736-1800). Posiadał podpis króla Stanisława Poniatowskiego, lecz nie był opatrzony pieczęcią koronną. W konsekwencji dokument nie trafił do Metryki Koronnej, a nadanie nie zostało uznane i ujęte w późniejszych spisach. Pomimo to dokument oferowany był na aukcji jako unikat.

W przeciwieństwie do orderów, dokumenty cechują się znacznie mniejszą trwałością. Pomimo dużej liczby nadań Orderu Orła Białego w okresie królewskim, ilość zachowanych patentów jest niewielka. Papier czerpany na którym sporządzane były patenty ulegał łatwej degradacji, zawilgoceniom i zniszczeniu. Nie bez znaczenia były także liczne wojny jakie przechodziły przez ziemie polskie. Wobec powyższego dokumenty przechowywane poza zbiorami archiwalnymi najczęściej nie przetrwały przeszło dwustu lat, jakie dzielą nas od czasów polski królewskiej. Patent oferowany na obecnej aukcji dotyczy prawidłowego i niewątpliwego nadania. Stanowi wyjątkową rzadkość i nie jest wykluczone, że niniejsza oferta stanowić będzie jedyną w życiu możliwość zakupu tego typu pamiątki do kolekcji.


*M. Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Warszawa 2008, poz. 1066 podaje datę nadania orderu na 23 grudnia 1794 roku. Powołuje się przy tym na S. Łoza, Historia Orderu Orła Białego, Warszawa 1922. Ten jednak pod rokiem 1794 (s. 54) wymienia cztery nadania, wśród których nie figuruje nazwisko Wodzińskiego. Podobna rozbieżność w dacie patentu i dacie podanej przez S. Łozę dotyczy dokumentu dla Teodora Szydłowskiego. Nosi on datę 18 listopada 1780 roku, podczas kiedy Łoza podaje rok 1778 (por. Za ojczyznę i naród. 300 lat Orderu Orła Białego, Warszawa 2005, s. 330, poz. 182). Wobec powyższego informację o nadaniu orderu w 1794 roku należy uznać za zwykłą omyłkę w dacie.

Opis opracował Julian Skelnik



Auktion
Auktion 16 - vinter '22
gavel
Datum
04 Februari 2022 CET/Warsaw
date_range
Startpris
4 889 EUR
Säljande pris
5 769 EUR
Överbud
118%
Vyer: 1390 | Favoriter: 13
Auktion

Marciniak

Auktion 16 - vinter '22
Datum
04 Februari 2022 CET/Warsaw
Auktionens gång

Alla objekt är listade att auktioneras ut

Auktionsavgift
18.00%
Budökningar
  1
  > 10
  100
  > 20
  400
  > 50
  1 000
  > 100
  3 000
  > 200
  6 000
  > 500
  20 000
  > 1 000
  50 000
  > 2 000
  100 000
  > 5 000
  200 000
  > 10 000
 
Villkor
Om auktionen
FAQ
Om säljaren
Marciniak
Kontakt
MARCINIAK sp.k
room
Al. Jerozolimskie 65/79 / 0A.02
00-697 Warszawa
phone
+48 22 407 02 20
+48 782 280 880
Öppettider
Måndag
10:00 - 17:00
Tisdag
10:00 - 17:00
Onsdag
10:00 - 17:00
Torsdag
10:00 - 17:00
Fredag
10:00 - 17:00
Lördag
Stängt
Söndag
Stängt
keyboard_arrow_up